Powszechnie uważa się, że informacje należy pisać według ustalonego schematu ilustrowanego przez model odwróconej piramidy. Uczy się tego studentów dziennikarstwa. Na załączonym obrazku przedstawiam go wraz z pomocniczymi pytaniami. Odpowiedzi na nie, mogą ułatwić sformułowanie tekstu.

Zauważcie, że rodzaj pytań odzwierciedla nadrzędny cel informacyjny każdej części. Najważniejsze informacje są odpowiedzią na najprostsze pytania, dodatkowe informacje, zwane także rozszerzeniem informacji uszczegóławiają wiadomości znajdujące się na początku. I wreszcie poboczne wątki mogą wprowadzić nas w kontekst wydarzenia. Dają szansę na przekazanie Czytelnikowi materiału do zrozumienia wydarzenia i jego interpretacji i uszeregowania w ciągu zdarzeń.

Oczywiście odwrócenie piramidy nie obrazuje objętości poszczególnych części, tylko ich ważność i znaczenie. Można sobie wyobrazić tekst, w którym najważniejsze informacje to tylko dwa zdania, a poboczne wątki opisane są stoma. Tak też może być. Jak może wyglądać tekst zgodny z modelem odwróconej piramidy?

Przykład

###Najważniejsze informacje

W mieście R. młoda kobieta zabiła męża. Stało się to w środę, 16 bm., po tym kiedy wrócił z pracy. Jak zwykle podała mu obiad, po czym chwyciła wielki nóż do mięsa i ugodziła go 20 razy w głowę, szyję, plecy, klatkę piersiową i brzuch. Taki jest prawdopodobny przebieg wydarzeń, według przybyłych na miejsce przedstawicieli prawa.

Dodatkowe informacje

Domniemana sprawczyni, Magdalena Z. ma 28 lat. ślub z ofiarą wzięła dwa lata temu. Policja i prokuratura nie udzielają szczegółowych informacji. Naszemu reporterowi udało nie dowiedzieć nieoficjalnie, że podejrzana sama zadzwoniła na policję i przyznała się do winy. Funkcjonariuszom powiedziała, że nie wytrzymała psychicznej przemocy, jakiej doznawała od męża. – Bardzo się zmienił po ślubie –miała powiedzieć śledczym – naigrywał się ze mnie, szydził i poniżał przy rodzinie i znajomych.

Poboczne wątki. Kontekst

Sąsiedzi mówią, że nie zauważyli, by małżeństwo Z. miało jakiekolwiek problemy. – Tak, on miał specyficzne poczucie humoru – zaważa czterdziestolatka mieszkająca w tej samej kamienicy – można powiedzieć, że miał ironiczny stosunek do świata.

Wszyscy są w szoku po krwawym zabójstwie w spokojnej okolicy. Inna z sąsiadek zauważa, że ta dzielnica jest spokojna i co najwyżej chuligani czasem okradną kiosk. – Ja, panie mieszkam tu 55 lat – relacjonuje kobieta przedstawiająca się jako gospodyni domowa – tu się nie działy takie rzeczy. Ludzie tu bogobojni, uczciwi. Wszyscy do kościoła chodzą.

Jak informuje prokurator, podejrzana o zabójstwo najpewniej zostanie poddana badaniom psychiatrycznym. To może wpłynąć na zagrożenie karą. W przypadku, gdyby biegli orzekli, że jest niepoczytalna lub w chwili zabójstwa miała ją ograniczoną, może zostać przez sąd skierowana na przymusowe leczenie. W przeciwnym razie –gdyby okazało się, że zabiła męża z premedytacją – grozi jej 25 lat więzienia, a nawet kara śmierci.

To odtworzenie informacji sprzed ponad trzydziestu laty. Naprawdę się wydarzyła. Opisuję ją teraz z pamięci.

Jeśli przeanalizujemy zdania tej informacji, da się zauważyć, że odpowiadają na pytania zawarte w modelu odwróconej piramidy.

Po co to?

Czy nie mogę sobie napisać jak chcę? Zacząć od panoramy socjologicznej miasteczka, powoli budować napięcie i… ciach. Zbrodnia. A za kulisami dramat tyranizowanej dziewczyny. Pewnie tak można. Jeśli jednak zastosujemy strukturę tekstu według modelu odwróconej piramidy, mamy większą szansę przykucia uwagi Czytelnika.

Dzisiaj w dobie internetu ma to szczególne znaczenie. Ale dawniej, redaktorzy gazet już to zauważyli. Czytelnik omiata wzrokiem nagłówki i zajawki, zwane dziś leadami (ang. lead – wstęp) i w mgnieniu oka decyduje, czy chce czytać dalej.

Ta struktura ma także i tę zaletę, że informację można przestać czytać po każdej z części bez większej szkody dla jej wartości dla odbiorcy. To zjawisko także znamy znamy z internetu pod akronimem TLTR (ang. To Long To Read – Zbyt długie, by czytać).

Konkluzja

Wiemy już jaka powinna być struktura tekstu spełniającego kryteria publikacji prasowej. Moim zdaniem także przydaje się ona do nadawania formy tekstom zamieszczanym w internecie.

Warto pójść dalej i zastanowić się, co powinno się znaleźć w tej strukturze? Jakie narzędzie może nam w tym pomóc? Podjąłem taką próbę i tworzyłem autorski model merytorycznej zawartości tekstu. Nazywa się PACER i opisałem go w tym wpisie.